Przeżywamy dziś święto świętych Archaniołów: Michała, Rafała i Gabriela. Do ostatniej reformy kalendarza liturgicznego (która miała miejsce w 1969 roku), każdy z Archaniołów miał oddzielny dzień, w którym wspominano go w liturgii. I tak: św. Michał Archanioł wspominany był 29 września, św. Rafał - 24 października, a św. Gabriel - 24 marca. Obecnie wszyscy trzej czczeni są wspólnie.
Skupmy się w pierwszej kolejności na św. Michale. Imię Michał z hebrajskiego znaczy "Któż jak Bóg". W tradycji chrześcijańskiej jest on pierwszym i najważniejszym spośród aniołów, obdarzonym przez Boga szczególnym zaufaniem. Jego kult jest w chrześcijaństwie bardzo dawny i żywy. Sięga on drugiego wieku. Z tego powodu, św. Michał Archanioł patronuje wielu kościołom na całym świecie. Również w diecezji tarnowskiej nie brakuje kościołów pod jego wezwaniem. Papież Leon XIII ustanowił specjalną modlitwę, którą kapłani odmawiali z ludem po Mszy Świętej, aby św. Michał opiekował się Kościołem.
Mszał niedzielny i świąteczny, 1937Pewnie zastanawiasz się, drogi czytelniku, jaki jest powód nadania takiego a nie innego tytułu temu artykułowi. Przeglądając mszały i mszaliki pochodzące z lat 20. i 30. XX wieku, można natknąć się na ciekawą informację, iż w diecezji tarnowskiej święto świętego Michała Archanioła obchodzone jest jako święto I klasy z oktawą do 6 października. Dlaczego? Oktawa sugerowałaby, iż jest ważnym świętym dla naszej diecezji. Św. Michał Archanioł nie figuruje jednak aktualnie w spisie patronów diecezji. W jednym z brewiarzy można odczytać zapis po łacinie: "Dedykacja św. Michała Archanioła, patrona pierwszorzędnego metropolii lwowskiej i patrona katedry łomżyńskiej". Aby wszystko wyjaśnić, trzeba nam zajrzeć również do schematyzmu, a ten z 1922 roku podaje, że diecezja tarnowska należy do metropolii lwowskiej. Ważny jest rówież fakt, iż w 1925 roku powstaje metropolia krakowska i nasza diecezja zostaje przeniesiona właśnie do niej. Nie mniej jednak, trochę wcześniej zostało utworzone Proprium Poloniæ - zbiór formularzy mszalnych dla Polski, zatwierdzony przez Stolicę Apostolską, a ten uhonorował Księcia Zastępów Anielskich oktawą I klasy. Koniec końców, zostaliśmy przeniesieni do metropolii krakowskiej, ale mimo to nadal obchodziliśmy święto patronalne metropolii lwowskiej.
Brewiarz, 1938
Św. Michał Archanioł przedstawiany jest w tunice i paliuszu, w szacie władcy, jako wojownik w zbroi. Jego skrzydła są najczęściej białe, a jego atrybutami są globus, krzyż, laska, lanca i miecz. Michał występuje też na obrazach Sądu Ostatecznego, gdzie ma zajmować się ważeniem ludzkich dusz.
Św. Gabriel w tradycji chrześcijańskiej przedstawiany jest jako ten, który niesie Dobrą Nowinę. W Starym Testamencie ukazuje się Danielowi, w Nowym Testamencie zapowiada Zachariaszowi narodzenie Jana Chrzciciela i zwiastuje także Maryi, że zostanie Matką Syna Bożego. Był aniołem Świętej Rodziny, przychodził w snach do Józefa, miał pocieszać Jezusa w Ogrójcu, oraz zwaistować zmartwychwstanie i wniebowstąpienie Jezusa. Do wspominanej reformy kalendarza liturgicznego czczono św. Gabriela 24 marca - czyli w przeddzień uroczystości Zwiastowania. Pius XII ogłosił św. Gabriela patronem telegrafu, telefonu, radia i telewizji. W ikonografii występuje często jako młodzieniec, ze skrzydłami, odziany w tunikę i paliusz lub w szatach liturgicznych. Za atrybut służy mu berło lilia lub gałązka palmy lub oliwki.
O św. Rafale możemy przeczytać w Księdze Tobiasza, iż jest jednym z "siedmiu aniołów stojących w pogotowiu i wchodzących przed majestat Pański". Występuje w tej księdze pod postacią człowieka, towarzyszy i opiekuje się Tobiaszem w drodze z Niniwy do Rega, ratując go z wielu niebezpiecznych przygód. Po hebrajsku, Rafael oznacza "Bóg uleczył". Od VII wieku jest głównym patronem maista Kordoba w Hiszpanii. Św. Rafał Archanioł ukazuje dobroć Opatrzności Bożej, niektórzy dopatrują się w nim prawzoru Anioła Stróża. Jest czczony jako patron aptekarzy, chorych, lekarzy, pielgrzymów, wędrowców. W ikonografii przedstawiany jest jako młodzieniec bez zarostu, w tunice i chalmidzie - typowym stroju anioła, a jego atrybuty to krzyż, laska pielgrzyma, czasem ryba i naczynie.
Według Ojców Kościoła, którzy podzielili zastępy anielskie na chóry, archaniołowie znajdują się w jednym z trzech najniższych chórów anielskich, opiekującym się światem oraz ludźmi i zajmują się sprawami społecznie ważnymi.
źródła: brewiarz.pl, parafiahajdrowo.blogspot.com, wikimedia.org, zbiory ceremoniarzy diecezji tarnowskiej
ACh