„Przy pomocy łaski Bożej przystępujemy do rozważania Męki Pana Naszego Jezusa Chrystusa…”
Gorzkie Żale to popularne nabożeństwo i zbiór pieśni o męce Pańskiej śpiewanych podczas Wielkiego Postu w ramach nabożeństwa pasyjnego. Geneza Gorzkich Żalów datuje się na koniec XVII i pierwszą połowę XVIII wieku. Wtedy to mieszczanie i magnateria organizowali się w grupach modlitewnych tzw. bractwach nabożnych, takich jak Bractwo św. Rocha przy kościele Księży Misjonarzy Świętego Krzyża w Warszawie. Zadaniem bractw była głównie działalność charytatywna, wspólne modlitwy czy nabożeństwa i procesje. Bractwa brały sobie za honor uczestnictwo właśnie w takich wydarzeniach liturgicznych.
Członkom Bractwa św. Rocha z kościoła Św. Krzyża w Warszawie i ich opiekunowi, ks. Wawrzyńcowi Stanisławowi Bennikowi CM przypisuje się napisanie tekstu specjalnego nabożeństwa. Nie wiemy czy ks. Bennik, jest jedynym autorem tego dzieła, ale na pewno wydał je drukiem w lutym 1707 r. pod tytułem „Snopek Myrry z Ogroda Gethsemańskiego albo żałosne Gorzkie Męki Syna Bożego (…) rozpamiętywanie”. Nazwa się wzięła od MIRRY, czyli daru, jaki trzej królowie złożyli Bożemu Dzieciątku. Dar mirry był zapowiedzią męki i zbawczej śmierci Chrystusa. Jak podają różne źródła, Gorzkie żale nawiązują treścią do tradycji pieśni pasyjnych, lamentacji, płaczów itd. Ich schemat oparty jest na schemacie Jutrzni z modlitwy brewiarzowej. Treść nabożeństwa opiera się na ewangelicznym opisie męki, jednak bardzo widoczny jest wpływ tekstów ze Starego Testamentu, takich jak Psalm 22 oraz Pieśń o Cierpiącym Słudze Jahwe z Księgi Proroka Izajasza. To na nich zwłaszcza opierają się bardzo plastyczne opisy przeżyć torturowanego Jezusa podczas biczowania, upokorzeń, jakich doznawał od otaczających Go żołnierzy i tłumu, aż do ukrzyżowania.
Pierwsze nabożeństwo zostało uroczyście odprawione w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu – 13 marca 1707 tego roku w kościele pw. Świętego Krzyża w Warszawie.
W Polsce nabożeństwo Gorzkich Żali nabrało niezwykłej popularności. Przyciąga ono do kościołów całe rzesze ludzi. Pamiętajmy jednak - szczególnie w trudnym czasie epidemii - że możemy owe nabożeństwo odprawić prywatnie w domu, z rodziną i najbliższymi. Pan Bóg przychodzi do nas również w takiej formie modlitwy i nabożeństwa. Trwajmy w pokorze i sile w wierze i miłości do Niego.